Η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) και της McKinsey & Company, “Global Cooperation Barometer 2025“, αξιολογεί την παγκόσμια συνεργασία σε πέντε τομείς: εμπόριο και κεφάλαια, καινοτομία και τεχνολογία, κλίμα και φυσικό κεφάλαιο, υγεία και ευεξία, ειρήνη και ασφάλεια.
Χρησιμοποιώντας 41 δείκτες, η έκθεση διαπιστώνει ότι η συνολική συνεργασία παραμένει σταθερή, αλλά με σημαντικές διακυμάνσεις ανά τομέα, επηρεαζόμενη από γεωπολιτικές αναταράξεις και την αύξηση των συγκρούσεων.
Παρουσιάζει συστάσεις για την προσαρμογή σε ένα πιο ασταθές περιβάλλον, προτείνοντας ευέλικτες και καινοτόμες προσεγγίσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας. Η ανάλυση εξετάζει τις τάσεις πριν και μετά την πανδημία COVID-19, τονίζοντας την ανάγκη για άμεσα αποτελέσματα και συνεργασία για την επίτευξη συλλογικών στόχων, όπως οι SDGs.
Σχολιάζει και συνοψίζει ο Γιώργος Μπρακόπουλος (Προγραμματιστής Αναλυτής – MSc.)
Κύρια Θέματα
- Στάσιμη Παγκόσμια Συνεργασία: Το ΠΒΣ δείχνει ότι η παγκόσμια συνεργασία έχει σταματήσει τα τελευταία τρία χρόνια, παρά την πρόοδο σε τομείς όπως το κλίμα, η καινοτομία και η υγεία. Αυτό οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση της παγκόσμιας ασφάλειας, όπως αποδεικνύεται από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, και τον πόλεμο στο Σουδάν.
- Πρόκληση για την Πολυμέρεια: Η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτές τις κρίσεις υπογραμμίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πολυμέρεια.
- Αυξανόμενες Ανισότητες: Η έκθεση τονίζει τις αυξανόμενες ανισότητες, με 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σε χώρες που ξοδεύουν περισσότερα για τόκους χρέους από ό,τι για εκπαίδευση ή υγεία.
- Επιτακτική Ανάγκη για Συνεργασία: Παρά τις προκλήσεις, η έκθεση υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση της παγκόσμιας συνεργασίας, ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και την ενίσχυση της ασφάλειας.
Σημαντικές Ιδέες και Στοιχεία
- Πέντε πυλώνες παγκόσμιας συνεργασίας: Το ΠΒΣ αναλύει την συνεργασία σε πέντε τομείς:
- Εμπόριο και Κεφάλαιο: Η συνεργασία μειώθηκε ελαφρώς, κυρίως λόγω μειώσεων στο εμπόριο αγαθών.
- Καινοτομία και Τεχνολογία: Η συνεργασία αυξάνεται, ωστόσο ο κατακερματισμός σε τεχνολογίες αιχμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, αποτελεί ανησυχία.
- Κλίμα και Φυσικό Κεφάλαιο: Η συνεργασία βελτιώθηκε, αλλά η πρόοδος παραμένει αργή για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα.
- Υγεία και Ευεξία: Τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας συνεχίζουν να βελτιώνονται, αλλά η αναπτυξιακή βοήθεια μειώνεται.
- Ειρήνη και Ασφάλεια: Η συνεργασία επιδεινώθηκε σημαντικά, με αύξηση των συγκρούσεων και των αναγκαστικών μετακινήσεων.
- Η άνοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης: Η έκθεση εστιάζει στην άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, τόσο ως ευκαιρία όσο και ως πιθανή πηγή γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Η ανάγκη για συνεργασία στον καθορισμό κανόνων και διασφάλιση της υπεύθυνης ανάπτυξης της ΤΝ είναι επιτακτική.
Συστάσεις
Η έκθεση προτείνει στους ηγέτες να υιοθετήσουν νέες προσεγγίσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον:
- Σχεδιασμένος Οpportunισμός: Να είναι έτοιμοι να αξιοποιήσουν ευκαιρίες που αναδυόνται, ακόμη και αν είναι απροσδόκητες.
- Επαναπροσδιορισμός της Εγγύτητας: Να αναζητήσουν συνεργάτες πέρα από γεωγραφικά και ιδεολογικά όρια, εστιάζοντας σε κοινούς στόχους.
- Μεγάλα Σχέδια, Μικρά Βήματα: Να ξεκινήσουν με μικρές, συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που μπορούν να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη.
- Δομική Τμηματοποίηση: Για τις επιχειρήσεις, να εξετάσουν την προσαρμογή των παγκόσμιων δραστηριοτήτων τους σε ένα κατακερματισμένο περιβάλλον.
1) Εμπόριο και Κεφάλαιο
- Εξετάζει τη συνεργασία μέσω ροών αγαθών, υπηρεσιών, εμπορίου, κεφαλαίων και ανθρώπων.
- Περιλαμβάνει μετρήσεις σχετικά με το μέγεθος και την κατανομή των ροών, όπως οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) και η μετανάστευση εργατικού δυναμικού.
- Ο δείκτης εμπορίου και κεφαλαίου σημείωσε μικρή πτώση το 2023, κυρίως λόγω μειώσεων στο εμπόριο αγαθών από την Κίνα και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
2) Καινοτομία και Τεχνολογία
- Μετράει την παγκόσμια συνεργασία στην καινοτομία και την τεχνολογία.
- Περιλαμβάνει δείκτες όπως το εμποριο υπηρεσιών πληροφορικής (IT), οι διασυνοριακές ροές δεδομένων, οι διεθνείς φοιτητές και οι διασυνοριακές αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
- Ο δείκτης καινοτομίας και τεχνολογίας συνέχισε να αυξάνεται το 2023, ωθούμενος από την ψηφιοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας.
3) Κλίμα και Φυσικό Κεφάλαιο
- Εστιάζει στην παγκόσμια συνεργασία για τη μείωση των εκπομπών, τη δια ηρώτηση φυσικού κεφαλαίου και την προ ημασία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
- Περιλαμβάνει μετρήσεις όπως η χρηματοδότηση για το κλίμα, το παγκόσμιο εμπόριο προϊόντων χαμηλών εκπομπών άνθρακα, οι χερσαίες και θαλάσσιες ηριοθετημένες περιοχές και ο Δείκτης Υγείας των Ωκεανών.
- Ο δείκτης κλίματος και φυσικού κεφαλαίου βελτιώθηκε το 2023, αλλά απαιτείται πολύ μεγαλύτερη και ταχύτερη πρόοδος για την επίτευξη των στόχων.
4) Υγεία και Ευεξία
- Αξιολογεί την παγκόσμια συνεργασία για την προώθηση της υγείας και της ευεξίας.
- Περιλαμβάνει δείκτες όπως το εμπόριο αγαθών που σχετίζονται με την υγεία, η βαθμολογία των Διεθνών Υγειονομικών Κανονισμών, η αναπτυξιακή βοήθεια για την υγεία, η διασυνοριακή έρευνα και ανάπτυξη (R&D) για φάρμακα και δείκτες υγείας όπως το ηδό προσδόκιμο ζωής, η παιδική θνησιμότητα και η θνησιμότητα μητέρων.
- Ο δείκτης υγείας και ευεξίας σημείωσε μέτρια βελτίωση το 2023, ωθούμενος από βελτιωμένα αποτελέσματα υγείας.
5) Ειρήνη και Ασφάλεια
- Μετράει την παγκόσμια συνεργασία στην ηρωθυνση και επίλυση συγκρούσεων.
- Περιλαμβάνει δείκτες όπως ο αριθμός των θανάτων από συγκρούσεις, ο αριθμός των αναγκαστικά εκτοπισμένων ατόμων, ο αριθμός των συγκρούσεων, ο λόγος των πολυμερών ειρηνευτικών ηρατολών προς τις συγκρούσεις και ο λόγος των ηρωταστάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ προς τις συγκρούσεις.
- Ο δείκτης ειρήνης και ασφάλειας επιδεινώθηκε για έβδομη συνεχόμενη χρονιά το 2023, λόγω της αύξησης των συγκρούσεων και της επιδείνωσης της παγκόσμιας ασφάλειας.
Συχνές Ερωτήσεις για το Παγκόσμιο Βαρόμετρο Συνεργασίας 2025
1. Ποιο είναι το γενικό συμπέρασμα του Παγκόσμιου Βαρόμετρου Συνεργασίας 2025;
Παρά τις αυξημένες προκλήσεις σε τομείς όπως η κλιματική αλλαγή, η ασθενής παγκόσμια οικονομία και η επιδείνωση της παγκόσμιας ασφάλειας, η συνολική παγκόσμια συνεργασία έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία τρία χρόνια. Αυτό οφείλεται κυρίως στην υποχώρηση της συνεργασίας στον τομέα της ειρήνης και ασφάλειας, η οποία αντιστάθμισε τις σχετικά ισχυρότερες επιδόσεις σε τομείς όπως το κλίμα και η φύση, η καινοτομία και η τεχνολογία, καθώς και η υγεία και ευεξία.
2. Πώς μετράει το Βαρόμετρο την παγκόσμια συνεργασία;
Το Βαρόμετρο βασίζεται σε πέντε πυλώνες: εμπόριο και κεφάλαιο, καινοτομία και τεχνολογία, κλίμα και φυσικό κεφάλαιο, υγεία και ευεξία, και ειρήνη και ασφάλεια. Για κάθε πυλώνα, εξετάζει ενδείξεις συνεργατικών δράσεων και τα αποτελέσματα αυτών, προκειμένου να προσδιορίσει το συνολικό επίπεδο παγκόσμιας συνεργασίας.
3. Ποιοι τομείς παρουσίασαν βελτίωση στη συνεργασία το 2023;
Το 2023, η συνεργασία βελτιώθηκε στους τομείς του κλίματος και του φυσικού κεφαλαίου, καθώς και της καινοτομίας και τεχνολογίας. Στον τομέα του κλίματος, η αύξηση των ροών χρηματοδότησης επέτρεψε την ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Στον τομέα της καινοτομίας, η ψηφιοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας συνέχισε να προωθεί την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.
4. Ποιοι τομείς αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη συνεργασία;
Ο τομέας της ειρήνης και ασφάλειας έχει επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων. Η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να αποτρέψει ή να τερματίσει τις συγκρούσεις έχει οδηγήσει σε αύξηση των θυμάτων και των αναγκαστικά εκτοπισμένων ατόμων.
5. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ανόδου της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στην παγκόσμια συνεργασία;
Η AI έχει τη δυνατότητα να μετασχηματίσει την παγκόσμια οικονομία και να δημιουργήσει τεράστια αξία, αλλά εγείρει ανησυχίες για γεωστρατηγικό ανταγωνισμό και πιθανή “κούρσα εξοπλισμών AI”. Η συνεργασία θα είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη δικλείδων ασφαλείας και την διασφάλιση ότι τα οφέλη της AI μοιράζονται δίκαια.
6. Ποιες είναι οι προτάσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον;
Το Βαρόμετρο προτείνει στους ηγέτες να εφαρμόσουν “σχεδιασμένο οπορτουνισμό”, να επαναπροσδιορίσουν την έννοια της “γειτνίασης”, να σκέφτονται μεγάλα αλλά να ξεκινούν με μικρά βήματα και να εξετάσουν την “δομική τμηματοποίηση” για την διαχείριση γεωπολιτικών κινδύνων.
7. Ποιες είναι οι συνέπειες της έλλειψης προόδου στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs);
Η έλλειψη προόδου στους SDGs, με μόνο το 17% των στόχων να είναι σε καλό δρόμο, υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ενίσχυση της παγκόσμιας συνεργασίας. Η αδράνεια στους τομείς όπως η κλιματική αλλαγή, η φτώχεια και η ανισότητα θέτει σε κίνδυνο την ευημερία των σημερινών και των μελλοντικών γενεών.
8. Πώς μπορούν οι ηγέτες να χτίσουν εμπιστοσύνη στην συνεργασία;
Οι ηγέτες μπορούν να χτίσουν εμπιστοσύνη με το να είναι ευέλικτοι, να εστιάζουν σε λύσεις και να παράγουν απτά αποτελέσματα. Η επιτυχής συνεργασία ενισχύει την εμπιστοσύνη, δημιουργώντας έναν ενάρετο κύκλο που ανοίγει νέες ευκαιρίες για κοινές λύσεις.
Πηγή: World Economic Forum (PDF)
